Bioritme een belangrijke factor in stijgende aantallen darmkanker in jonge mensen

Het aantal gevallen van darmkanker op jonge leeftijd neemt toe, vooral bij volwassenen onder de 50 jaar. Dit is een zeer zorgwekkende ontwikkeling. Een verstoring van het bioritme lijkt een grote bijdrage te zijn aan deze stijging.

In de kranten wordt vaak gesproken over eten en leefstijl, maar nooit over misschien wel de belangrijkste factor: biologische klok. Net als bijna elk ander orgaan in je lichaam beschikken je darmen over een lokaal circadiaan systeem dat zelfstandig ritmes regelt, binnen de bredere coördinatie van je centrale klok in de hersenen.

Die lokale klok in de darm regelt bijvoorbeeld:

• Wanneer voedingsstoffen het best worden opgenomen

• Wanneer darmcellen zich vernieuwen

• Wanneer de slijmlaag wordt aangemaakt

• Wanneer het microbioom zich anders gedraagt (sommige bacteriën groeien of worden actiever op specifieke momenten van de dag)

Deze klok werkt op basis van dezelfde klokgenen als in de hersenen, maar met een zeker eigen willetje. Dat betekent dat de darmklok in principe het ritme van de centrale klok in je hypothalamus volgt (die je reset via ochtendlicht in je ogen), maar het doet dit vooral via signalen die de darm zelf ontvangt, zoals voeding, hormonen, temperatuur en lokale mitochondriale activiteit.

Hier zie je hoe de centrale biologische klok in de suprachiasmatische kern (SCN) van de hersenen, gestuurd door licht en donker, invloed uitoefent op de darm via verschillende zenuwbanen en hormonale signalen.

Zodra je darmen uit sync raken met je centrale klok, ontstaat er een mismatch. Bijvoorbeeld: je brein denkt dat het rusttijd is, maar je darmen krijgen voedsel en moeten alsnog actief worden. Dit maakt de darm niet zomaar een passieve speler, maar onderdeel van je gehele bioritme. Daardoor is het belangrijk om te leren hoe je je bioritme kunt beïnvloeden met voeding.

Dit volgende onderzoek van Fellows en co probeerden te achterhalen of de verstoorde biologische klok kan bijdragen aan darmkanker via veranderingen in het microbioom en de darmbarrière.

In het onderzoek werden vijf duidelijke mechanismen geïdentificeerd die, wanneer ze samenkomen, kunnen bijdragen aan het ontstaan én de versnelde groei van darmkanker. Die vijf punten zijn geen losstaande verschijnselen, maar vormen samen een systeem van verstoring waarin elk onderdeel het andere versterkt.

1. Verstoord microbioom
   Wanneer de biologische klok in de darm uit evenwicht raakt, raakt het natuurlijke ritme ontregeld. Dit ritme is verantwoordelijk voor het coördineren van processen zoals slijmproductie, darmmotiliteit, immuunactiviteit en het functioneren van je microbioom.
   
   Ze zagen een duidelijke verschuiving in de samenstelling van darmbacterien. Er was een afname van bacteriën die bijdragen aan een gezonde darmflora. Dit noemen ze ook wel darmdysbiose. Een onbalans.

2. Aantasting slijmlaag
   De binnenkant van je darmwand is bedekt met een laag slijm. Dit is je eerste fysieke barrière tussen jouw lichaam en de miljarden bacteriën in je darmen. In de muizen bleek deze slijmlaag een stuk dunner of zelfs bijna afwezig, vooral nadat er tumorweefsel aanwezig was. Zodra deze beschermlaag verdwijnt, liggen de onderliggende darmcellen direct bloot aan bacteriën, afvalstoffen of andere externe bedreigingen.

3. Verzwakte 'tight-junction'
   De darmwandcellen zitten stevig aan elkaar vast met structuren die 'tight junctions' worden genoemd. Deze tight junction is bedoeld om ongewenste moleculen en stoffen tegen te houden.
   
   In het onderzoek zagen ze dat bij een verstoorde klok, de genen die coderen voor tight junctions, minder actief werden. Met andere woorden: de darmwand verliest dan zijn afdichtende functie, waardoor er meer toxines in je bloedbaan kan lekken.

4. Leaky gut
   Zodra de darmwand doorlaatbaar wordt, wat ook wel leaky gut wordt genoemd, dan komen stoffen in contact met immuuncellen in het onderliggende weefsel. Die reageren daar gepast op, maar starten wel een ontstekingsreactie om de schade te beperken.
   
   Als dit dag in, dag uit gebeurt, ontstaat er laaggradige en chronische ontstekingen. Dit soort onstekingen zijn geen kortdurende verdediging meer, maar een constante bron van stress.

   

5. Verstoorde klok en kanker versterken elkaar
   Dit onderzoek laat nog iets unieks zien. De klokverstoring op zichzelf is al schadelijk, maar dat effect werd nog sterker als er al sprake was van tumorvorming. In die gevallen werd het microbioom nog meer ontregeld, de slijmlaag nog dunner en ging de darmbarrierè nog meer lekken.

In de praktijk betekent dit dat dingen die vaak als onbelangrijk worden weggezet, zoals laat of onregelmatig naar bed gaan, ’s avonds nog eten, vaak snacken, onvoldoende zonlicht overdag, veel kunstlicht hele directe, meetbare effecten kunnen hebben op je gezondheid. Niet alleen omdat ze de kwaliteit van je slaap aantasten, maar omdat ze op celniveau je darmbarrière aantasten en je afweer tegen chronische ziekte ondermijnen.

Het is al een vooruitgang dat er de laatste jaren veel gesproken wordt over voeding, maar nu de stijging van darmkanker zo opvallend is, zou het goed zijn als we het fundament ook direct meenemen.

In moderne omgevingen waar kunstlicht, schermgebruik, ploegendiensten en ultrabewerkte voeding standaard zijn, raken veel mensen structureel uit sync met het natuurlijke ritme van licht en donker. En wat dit onderzoek laat zien, is dat dit geen klein ongemak is. Het is een directe route naar verstoring van microbiële balans, verlies van bescherming en versnelde ziektevorming.

Wat kun je doen?

Het synchroniseren en optimaliseren van je darmklokken betekent in feite: zorgen dat het lokale circadiane ritme in je darmen in lijn loopt met de centrale klok in je hersenen én met je omgeving.

1. Begin de dag met ochtendlicht voordat je kunstlicht aan doet via lampen of schermen. Liefst zonsopkomst. Dit is cruciaal voor de centrale klok.

2. Eet op vaste momenten binnen een afgebakend tijdsvenster. De darmklok is gevoelig voor voedingstiming. De meeste lokale klokgenen in de darmen worden niet gesynchroniseerd door licht, maar door het moment waarop je eet. Dit betekent dat 'wanneer' je eet, minstens zo belangrijk is als 'wat' je eet.

3. Eet 3 tot 4 uren voor het slapen gaan niks meer. De timing van je laatste maaltijd is cruciaal. Je spijsverteringstelsel heeft een actieve en een herstellende fase. Eten kort voor het slapengaan houdt de darm kunstmatig in 'actieve' modus, terwijl het zich juist moet voorbereiden op herstel.

4. Voorkom kunstlicht in de avond. Dit remt melatonine productie en verstoort het signaal naar de darmen dat het zich kan voorbereiden op herstel. Gebruik eventueel een bluelightblocker.

5. Ga vaste tijden naar en van bed. Ritme is key.

6. Grounding en elektromagnetisch herstel. De darmklok is afhankelijk van bio-elektrische signalen. Contact met de aarde helpt om de elektrische lading van het lichaam te stabiliseren. Daarmee verbetert ook de mitochondriale functie in darmcellen.